بیماری آبله میمون چیست و راه های درمان آن کدام است؟

بیماری آبله میمون یک بیماری ویروسی است که از جانوران به انسان منتقل می‌شود و علائمی بسیار مشابه به آبله (Smallpox) در بیمار ایجاد می‌کند. با این حال، سازمان جهانی بهداشت نیز اعلام کرد که این بیماری خفیف‌تر از آبله است و با داروهای آبله به راحتی و حتی سریع‌تر درمان می‌شود. این بیماری بیشتر در کشورهایی با جنگل‌های بارانی در آفریقای‌مرکزی و غربی دیده می‌شود. این ویروس‌ها بیضی شکل هستند و یک لایه لیپوپروتئین به همراه لوله‌ها یا رشته‌هایی دارند که DNA ویروسی را می‌پوشانند. انواع زیادی از این  جنس ویروس وجود دارند؛ از جمله گونه‌هایی مانند آبله گاوی، آبله شتر، آبله خرگوش و سایر گونه‌ها. آبله میمون با چون نشانه‌های آنفولانزا خود را بروز می‌دهد.

آبله میمون، نخستین‌بار طی سال ۱۹۵۸ در بین میمون‌های آزمایشگاهی  یعنی میمون‌هایی که با اهداف پژوهشی نگه‌داری می‌شدند.کشف شد. مدتی بعد شواهدی از عفونت ویروس ارتوپاکس در تعدادی از جوندگان آفریقایی نیز یافت شد. مطالعات آزمایشگاهی نشان داد که آبله میمونی می‌تواند موش و خرگوش را نیز آلوده کند. در سال ۱۹۷۰ برای نخستین‌بار این بیماری در انسان‌ها گزارش شد.  اولین مورد انسانی ویروس آبله میمون در سال ۱۹۷۰ در جمهوری دموکراتیک کنگو شناسایی شد.

علائم آبله میمونی

تب، سردرد، درد عضلات، کمردرد، تورم غدد لنفاوی، لرز و خستگی از علائم اولیه آبله میمونی است. بثورات و بیرون‌زدگی‌های پوستی نیز از علائم این بیماری بوده که ممکن است اغلب در صورت ظاهر شود و سپس به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند؛ این بثورات در نهایت یک دلمه تشکیل می‌دهد و از بین می‌رود. دوران نهفتگی آبله میمون، یعنی از زمان ابتلا تا بروز علائم حدود ۶ تا ۱۳ روز است که می‌تواند بین ۵ تا ۲۱ روز نیز طول بکشد.

ابتلا به این بیماری به دو دوره تقسیم می‌شود:

• دوره هجوم ویروس به بدن :  که معمولا از روز اول تا پنجم ابتلا به ویروس خود را نشان می‌دهد، با تب، سردرد شدید، التهاب غدد لنفاوی، کمردرد، درد عضلانی و خستگی شدید همراه است. التهاب غدد لنفاوی یکی از مهم‌ترین علائم ابتلا به آبله میمون است که زودتر از سایر بیماری‌ها خود را نشان می‌دهد.
• التهاب پوستی : این بیماری یک تا سه روز پس از بروز تب در بیمار ایجاد می‌شود. جوش‌های پوستی آبله میمون معمولا روی صورت و سایر اندام دیگر متمرکز می‌شود و روی بدن بیمار کمتر ظاهر می‌شود. این جوش‌ها در ۹۵ درصد موارد ابتلا روی صورت، در ۷۵ درصد موارد کف دست و بین انگشتان پا، در ۷۰ درصد موارد غشای دهانی، در ۳۰ درصد موارد روی اندام تناسلی و ۲۰ درصد موارد در چشم ایجاد می‌شوند.
  

راه‌های انتقال ویروس آبله میمونی

این ویروس می‌تواند از طریق گاز گرفتن حیوان آلوده یا تماس با خون، مایعات بدن یا زخم و ضایعات آن منتقل شود. همچنین افراد ممکن است با خوردن گوشت حیوان آلوده که به درستی پخته نشده، به این بیماری مبتلا شوند. انتقال بین انسان‌ها بیشتر از طریق قطرات تنفسی بزرگ صورت می‌گیرد. ازآنجاکه این قطرات نمی‌توانند مسافت زیادی را طی کنند، تماس چهره به چهره طولانی‌مدت برای انتقال این بیماری نیاز است. یک مطالعه نشان می‌دهد که پیش‌تر فقط حدود هشت الی ۱۵ درصد از عفونت‌ها از طریق انتقال انسان به انسان و در میان اعضای نزدیک خانواده رخ داده است.

درمان بیماری آبله میمون چیست؟

درحال‌حاضر درمان خاصی برای آبله میمون وجود ندارد. بیماران معمولا باید در یک بیمارستان تخصصی بستری شوند تا عفونت گسترش نیابد و درمان‌های علامتی صورت پذیرد.

روش‌های درمانی بالینی برای آبله میمون باید تحت نظر متخصصان انجام شود و تا پایان علائم بیماری، کنترل عوارض آن و جلوگیری از مشکلات آینده در فرد ادامه داشته باشد. بیماران باید مایعات و غذای کافی مصرف کنند تا وضعیت سطح مواد مغذی در بدن آن‌ها پایدار بماند. داروی آنتی‌ویروس «تکوویریمات» (Tecovirimat) اولین بار برای درمان آبله تجویز شد و حالا امسال مجوز درمان آبله میمون را از سمت انجمن طب اروپا (EMA – European Medical Association) دریافت کرد.

واکسن آبله

طبق تحقیقات، واکسیناسیون علیه آبله می‌تواند حدود ۸۵ درصد در جلوگیری از آن مؤثر باشد. بنابراین؛ واکسیناسیون آبله‌ای که در دوران کودکی انجام شده احتمالاً منجر به بروز بیماری خفیف‌تری می‌شود. با این حال واکسن در دسترس برخی افراد نیست و هنوز هم درمانی وجود ندارد. طبق تحقیقات، آبله میمونی هیچ جمعیت حیوانی بومی را آلوده نکرده و فقط انسان را آلوده کرده است.

تشخیص بیماری امکان‌پذیر است و خیلی سخت نیست. برای تشخیص بیماری باید از کیت‌های تست پی سی‌آر، الایزا و وسترن بلات استفاده شود که در کشور موجود هستند و حتی امکان تولیدشان در داخل نیز هست.

برای کنترل شیوع آبله میمون می‌توان از واکسن آبله، سیدوفوویر، گلوبولین ایمنی واکسیناسیون  استفاده کرد. مرکز مبارزه با بیماری‌های آمریکا با توجه به اطلاعات موجود درمورد مزایا و خطرات واکسیناسیون آبله و استفاده از دارو برای پیشگیری و مدیریت آبله میمون و سایر عفونت‌های ارتوپاکس ویروس دستورالعمل‌هایی دارد. موارد بیماری معمولا طی دو تا چهارهفته برطرف می‌شود.

آیا بیماری آبله میمونی مسری است؟

ممکن است این بیماری از حیوانات به افراد، یا از یک شخص به شخص دیگری منتقل شود، اما میزان مرگ و میر آن بسیار کمتر از آبله است. میزان مرگ و میرِ موردی برای عفونت این ویروس در آفریقا، از حدود ۱٪ -۱۵٪ در بزرگسالان و حدود ۱۵٪ -۲۰٪ در کودکان متفاوت است. طبق تحقیقات، آبله میمونی هیچ جمعیت حیوانی بومی را آلوده نکرده و فقط انسان را آلوده کرده است.

 چطور از ابتلا به آبله میمونی جلوگیری کنیم؟

افزایش آگاهی از عوامل خطرو آموزش افراد در مورد اقداماتی که می‌توانند برای کاهش قرار گرفتن در معرض ویروس انجام دهند، اصلی‌ترین راهکار پیشگیری از بیماری آبله میمونی است. اکنون مطالعات علمی مختلفی برای ارزیابی امکان سنجی و مناسب بودن استفاده از واکسن، برای پیشگیری و کنترل بیماری آبله‌میمونی در حال انجام است. بعضی از کشور‌ها سیاست‌هایی را برای استفاده از واکسن برای جلوگیری از عفونت استفاده می‌کنند یا در حال توسعه آن هستند. به عنوان مثال کارکنان آزمایشگاه که ممکن است در معرض خطر قرار بگیرند، باید واکسن آبله بزنند تا شاید در آینده درمان قطعی آبله میمونی کشف شود.