اگزما (eczema) به صورت درماتیت یا التهاب اپیدرم پوست است که می‌‌تواند منجر به خارش، قرمزی، تورم، پوسته‌ریزی و… شود.اگزما از یک کلمه یونانی به معنای جوش بالاآمده است.لازم به يادآوري است كه از دو کلمه درماتیت و اگزما به جای همدیگر استفاده می‌‌شود ولی معمولاً در مواردی که عامل خارجی مسبب التهاب وجود داشته باشد از کلمه درماتیت و در مواردی که عامل خارجی وجود نداشته و به اصطلاح بیماری اندوژن باشد از کلمه اگزما استفاده می شود.

اگزما (درماتیت) انواع مختلفی دارد:

• التهاب تماسی پوست (درماتیت تماسی)
• درماتیت آتوپی (بدون علت)
• درماتیت سبورئیک (تورم و قرمزی پوست سر و صورت همراه با شوره زیاد)
• درماتیت نومولار
• درماتیت اکسفولیاتیوژنرالیزه (اریترودرمی‌) (تورم و قرمزی شدید پوستِ سرتاسر بدن همراه با پوسته‌ریزی)
• درماتیت ناشی از استاز (ماندن خون در رگ‌‌ها)
• درماتیت موضعی ناشی از خاراندن –
• درماتیت دور د‌هانی (درماتیت پری‌اورال)
• پومفولیکس (Pompholyx)

علائم اگزما

مهم ­ترین چیزی که باید به خاطر داشته باشید این است که اگزما و علائم آن برای هر فردی متفاوت است. علائم اگزما در شما ممکن است با فرد دیگری یا حتی با فرزندتان شبیه به نظر نرسد. علائم اگزما حتی ممکن است در نواحی مختلف بدن در زمان­ های مختلف ظاهر شوند.
ضایعات اگزما معمولا خارش دارند. در بسیاری از افراد، خارش معمولا خفیف یا متوسط است. اما در برخی موارد خارش ممکن است شدیدتر شده و پوست بیمار ممکن است بسیار ملتهب شود. گاهی اوقات خارش به حدی شدید است که فرد آنقدر خود را می­خاراند تا زمانی که خونریزی کند؛ این کار می­تواند وضعیت را بدتر کند. این اتفاق، چرخه­ ی خارش- خراش نامیده می­ شود.

علائم اگزما عبارتند از:

• پوست خشک و حساس
• پوست قرمز و ملتهب
• خارش بسیار شدید
• وجود لکه­ های تیره روی پوست
• لکه ­های زمخت، سفت و فلسی روی پوست
• ترشح کردن از جوش­ ها یا کبره بستن
• تورم

موارد مهم تاثیر گذار در شیوع اگزما به شرح زیر است:

۱–عوامل ارثی

۲– هوای سردو خشک

۳–وزش باد

۴–آسیب دیدن سطح پوست

۵–کم‌آبی و خشکی پوست

۶–آلودگی هوا

۷–استفاده از ماسک روی صورت بمدت طولانی

۸–عدم تعویض ماسک

۹–تماس زیاد با مواد شوینده و وسواس در شستشو

۱۰–حمام روزانه خصوصا با آب داغ

راه‌های جلوگیری از ابتلا به اگزما در پاییز

• دوش گرفتن روزانه با آب ولرم بدون استفاده از مواد پاک کننده
• چرب یا مرطوب کردن صورت، دست‌ها و بدن بصورت روزانه
• استفاده از محصولات شستشوی مناسب نوع پوست با PH  خنثی
• استفاده ازدستگاه‌های بخور سرد در محیط زندگی
• پوشیدن لباس‌های کلفت به ویژه پشمی در خارج از منزل
• پوشیدن لباس‌های نخی در منزل
• استفاده از دستکش جهت انجام کلیه کارهای منزل

عوارض

• درماتیت عصبی (Neurodermatitis) – خارش و خاراندن طولانی مدت پوست باعث افزایش شدت خارش و درنتیجه ابتلا به درماتیت عصبی (lichen simplex chronicus) می‌‌شود.درماتیت عصبی مشکلی است که در آن ناحیه ای از پوست که دائما خارانده می‌‌شود، سفت و چرم مانند می‌‌شود.
• عفونت‌های پوست – بعضی اوقات خاراندن پوست باعث شکستن آن شده و در نتیجه زخم‌های باز و آماده به آلوده شدن بوجود می‌‌آید.
• عوارض چشمی‌‌- درماتیت آتوپیک شدید می‌‌تواند باعث عوارض چشمی‌‌شده و در نتیجه ممکن است آسیب دائمی‌‌به چشم وارد شود.

زمانیکه این عوارض رخ دهد، خارش درون و دور پلک‌ها شدید می‌‌شود. اگر شک دارید عوارض اگزما باعث مشکلات چشمی‌‌در شما شده، سریعا به پزشک مراجعه نمایید.

درمان اگزما

کودکان و بزرگسالان مبتلا به اگزما می­توانند با راهنمایی متخصص آلرژی، این بیماری را کنترل كنند. در موارد متوسط تا شدید اگزما، یک متخصص آلرژی ممکن است داروهای تجویزی از جمله استروئیدهای موضعی یا آنتی ­هیستامین را تجویز کند. موارد شدید اگزما ممکن است با پمادهایی مانند ژله پترولیوم و کرم ­های مرطوب­ کننده درمان شوند. برای جلوگیری از خشکی پوست، این پمادها هر روز باید استفاده شوند؛ حتی زمانی که پوست تمیز است.

مبتلایان به اگزما باید از مصرف تمیزکننده ­های خشن اجتناب کنند؛ خیلی آب بنوشند، در هوای سرد دستکش بپوشند و از پوشیدن لباس­های پشمی که می­توانند پوست را تحریک کنند؛ خودداری نمایند. عود کردن ضایعات اگزما ممکن است توسط غذاها، لوازم آرایش، صابون­، پشم، کنه گرد و غبار، کپک، دانه گرده، شوره سر گربه یا سگ، آب و هوای خشک و متغیرهای دیگر اتفاق بیفتد.

اگر نوزاد مبتلا به اگزما دارید؛ متخصص آلرژی ممکن است به شما توصیه کند حداقل روزی یک بار او را حمام ببرید و بلافاصله بعد از حمام از کرم مرطوب­ کننده استفاده کنید. همزمان با حمام کردن مکرر، استفاده از تمیزکننده ­های پوستی متعادل­ کننده­ی pH را محدود کنید؛ به آرامی پوست او را خشک کنید و بلافاصله با یک کرم مرطوب­ کننده، روی ضایعات را بپوشانید. این روش “خیساندن و لکه­ دار کردن” نامیده می­شود و می­تواند خارش ناشی از اگزما را تسکین دهد.

پیشگیری از اگزما (درماتیت)

اجتناب از خشک شدن پوست ممکن است بتواند، جلوی حملات آینده را بگیرد.

 نکات زیر به کاهش خشک شدن پوست بعد از حمام کمک می‌‌نماید:

• کم تر حمام بروید – سعی کنید یک روز یا دوروز درمیان حمام بروید.
• زمانیکه به حمام می‌‌روید، ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بیشتر حمام خود را طول ندهید
• از آب ولرم بجای آب داغ استفاده نمایید. استفاده از روغن‌ها و لوسیون‌های حمام نیز کمک کننده است.
• استفاده از انواع خاص شوینده مصنوعی و صابون – از انواع صابون‌های معتدل و ملایم استفاده کنید.
• از صابون فقط برروی صورت، زیربغل، نواحی جنسی، دست و پا استفاده کرده و سایر نواحی بدن را با آب خالی بشویید.
• صابون‌های دئودورانتی و آنتی باکتریال‌های معمولا بیشتر از بقیه صابون‌ها پوست را خشک می‌‌نمایند.
• خود را با دقت خشک نمایید – به سرعت پوست خود را با کف دست لیف بکشید تا آب اضافی بریزد و یا با یک حوله نرم به آرامی‌‌پوست خود را خشک نمایید.
• پوست خود را مرطوب نمایید – مرطوب کننده‌ها لایه ای محافظ برروی پوست ایجاد کرده و جلوی خروج آب از پوست را می‌‌گیرد.
• اگر پوستتان شدیدا خشک است، با استفاده از روغن همچون آرگان اقدام به چرب کردن آن نمایید.
• همچنین ممکن است نیاز باشد که از مواد آرایشی حاوی مواد مرطوب کننده برای پوست خود استفاده نمایید.